Η Ευρωπαϊκή προσέγγιση

Το 2011, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνέταξε μια έκθεση διερευνώντας τα κύρια ζητήματα που σχετίζονται με τη μακροχρόνια φροντίδα ατόμων με  ψυχικές ασθένειες.

Η μακροχρόνια φροντίδα των ατόμων που πάσχουν από σοβαρές ψυχικές διαταραχές είναι μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, καθώς ο αντίκτυπος που έχουν σε ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο είναι μεγάλος.Τις τελευταίες δεκαετίες, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέβαλε τεράστια προσπάθεια για να ξεπεράσει τα εμπόδια και να εξασφαλίσει υψηλής ποιότητας μακροχρόνια φροντίδα για άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Αυτές οι προσπάθειες ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’60 με την ανάπτυξη νέων φαρμακολογικών θεραπειών για τις ψυχώσεις, οι οποίες άλλαξαν ριζικά την πρόγνωση της σοβαρής ψυχικής νόσου. Στη δεκαετία του ’70 και του ’80, υπήρξε μια εμφάνιση νέων ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων και νέων αντιλήψεων των οργανισμών φροντίδας ψυχικής υγείας [1].

Σύμφωνα με την έκθεση, η αλλαγή του μοντέλου υγειονομικής περίθαλψης και η μετάβαση από τα παραδοσιακά μοντέλα θεραπείας στα πιο σύγχρονα είναι απαραίτητη για τους εξής λόγους: καλύτερη πρόσβαση στην περίθαλψη ψυχικής υγείας, μεγαλύτερη ικανοποίηση των ασθενών, προαγωγή αποδοτικότερης συνέχειας της περίθαλψης καθιστώντας δυνατό τον εντοπισμό και τη θεραπεία πιο συχνά πρώιμων υποτροπών, προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, αποτροπή στιγματισμού και καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά τη δέσμευση στη θεραπεία [1]

Οι παραπάνω λόγοι, διαμόρφωσαν ήδη από το 2011   τις βασικές αρχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την οργάνωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα:

• Προσβασιμότητα. Η βασική φροντίδα ψυχικής υγείας θα πρέπει να είναι διαθέσιμη τοπικά, συμπεριλαμβανομένης της περίθαλψης σε εξωτερικούς και εσωτερικούς ασθενείς, καθώς και η φροντίδα αποκατάστασης.
• Περιεκτικότητα. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας πρέπει να περιλαμβάνουν όλες τις εγκαταστάσεις και τα προγράμματα που απαιτούνται για την κάλυψη των βασικών αναγκών φροντίδας των πληθυσμών.
• Συντονισμός και συνέχεια της φροντίδας. Πρόβλεψη για μακροχρόνια και απρόσκοπτη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας στα άτομα που πάσχουν από σοβαρές ψυχικές διαταραχές
• Aποτελεσματικότητα. Η ανάπτυξη υπηρεσιών θα πρέπει να καθοδηγείται από στοιχεία της αποτελεσματικότητας συγκεκριμένων παρεμβάσεων.
• Iσότητα Η πρόσβαση ενός ατόμου σε υπηρεσίες καλής ποιότητας πρέπει να βασίζεται στην ανάγκη.
• σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι υπηρεσίες θα πρέπει να σέβονται την αυτονομία των ατόμων με ψυχικές διαταραχές και να ενθαρρύνουν τα άτομα αυτά να λαμβάνουν αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή και τη θεραπεία τους

Η ελληνική πραγματικότητα

Πηγαίνοντας στο σήμερα, 11 χρόνια μετά την διαμόρφωση των έξι βασικών Ευρωπαϊκών αρχών περίθαλψης για τους  ψυχικά ασθενείς, ο τομέας της ψυχικής υγείας συνεχίζει να αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για την χώρα μας.

Το 2018, στην ευρωπαϊκή έκθεση ‘Health at glance 2018’ του OECD  παρουσιάστηκε ένα σύνολο βασικών δεικτών σχετικών με την  κατάστασης της υγείας, των καθοριστικών παραγόντων υγείας, των πόρων και δραστηριοτήτων υγειονομικής περίθαλψης, της ποιότητας της περίθαλψης και των δαπανών υγείας και χρηματοδότησης σε 35 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των 28 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την έκθεση περισσότεροι από ένας στους έξι ανθρώπους στις χώρες της ΕΕ αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας.  Σύμφωνα με την έκθεση, στην Ελλάδα οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν το 6%, οι καταθλιπτικές διαταραχές 5%, οι διαταραχές χρήσης αλκοόλ και ναρκωτικών 2%, οι διπολικές διαταραχές και σχιζοφρένεια 2%, άλλες διαταραχές 4% και ψυχικές διαταραχές 17,7%, ενώ τα ποσοστά του ευρωπαϊκού μέσου όρου είναι 5,4%, 4,5%, 2,4%,1,3%, 4% και 17,3% αντίστοιχα. [4] Περισσότερο από 5,3 δισ. ευρώ υπολογίζεται το ετήσιο «κόστος» των ψυχικών παθήσεων στην Ελλάδα, είτε αφορά νοσηλεία και παροχές υγείας, είτε κοινωνικές παροχές, είτε χαμένες εργάσιμες ημέρες ασθενών. Σύμφωνα με την έκθεση αυτή του OECD για την κατάσταση της υγείας στην Ευρώπη, η Ελλάδα δαπανά το 3,1% του ΑΕΠ (άμεσες και έμμεσες δαπάνες) για την ψυχική υγεία, ποσοστό μεταξύ των «χαμηλών» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. [5]

Αναδεικνύεται λοιπόν, η ανάγκη μιας εκ νέου εστίασης στις έξι βασικές  αρχές περίθαλψης για τους  ψυχικά ασθενείς και την υιοθέτηση  μιας νέας και πιο φρέσκιας ματιάς στην προσφορά υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην χώρα μας. Δεδομένου ότι η ψηφιακή εποχή έχει πλέον φτάσει στο κατώφλι  της υγειονομικής περίθαλψης, η ματιά αυτή δεν μπορεί παρά να στραφεί και προς τις νέες τεχνολογίες.

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι ψηφιακές λύσεις/ Πώς μπορεί να βοηθήσει η λύση της solution
Η ψηφιακή λύση υγείας της Monsenso μπορεί να βοηθήσει σε πέντε από τις έξι βασικές αρχές που αναφέρονται στην έκθεση για την οργάνωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας με τον βέλτιστο τρόπο.

Προσβασιμότητα: Με την κινητή τεχνολογία οι ειδικοί μπορούν να προσεγγίσουν ασθενείς που ζουν σε απομακρυσμένες τοποθεσίες με ελάχιστο κόστος. Οι ψηφιακές λύσεις προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης από διαφορετικές τοποθεσίες επεκτείνοντας τις υπηρεσίες των ειδικών[2].
Συντονισμός και συνέχεια της φροντίδας: Έχει τη δυνατότητα να διευκολύνει και να υποστηρίξει τη φροντίδα ασθενών που πάσχουν από σοβαρές ψυχικές ασθένειες, καθώς η λύση βασίζεται στο cloud, και έτσι τα αρχεία ασθενών μπορούν να είναι προσβάσιμα από οπουδήποτε.
Αποτελεσματικότητα και ισότητα: Με τη βοήθεια της εφαρμογής για smartphone, οι ειδικοί μπορούν να εντοπίζουν σε καθημερινή βάση τα ερεθίσματα και τα έγκαιρα προειδοποιητικά σημάδια των ασθενών. Συνεπώς, μπορούν να δώσουν προτεραιότητα στη φροντίδα ατόμων που χρειάζονται άμεση προσοχή. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, η έγκαιρη παρέμβαση είναι κρίσιμη για τη θεραπεία της ψυχικής ασθένειας προτού προκαλέσει δυσμενή αποτελέσματα [3].
Σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα: Η εφαρμογή επιτρέπει στους ασθενείς να συμπληρώνουν καθημερινές αυτοαξιολογήσεις και να καταγράφουν σκέψεις για το πώς αισθάνονται. Οι πληροφορίες που συλλέγονται κοινοποιούνται στον ειδικό, επιτρέποντας στα άτομα να συμμετέχουν περισσότερο στη θεραπεία τους. Η εφαρμογή παρέχει εξατομικευμένα σχέδια δράσης που λειτουργούν ως κατευθυντήριες γραμμές σε περίπτωση που εμφανιστούν τα συμπτώματά τους, δίνοντας τη δυνατότητα στα άτομα να αναλάβουν την ευθύνη για τις συμπεριφορές και τις ενέργειές τους.

References:
[1] The long-term mental health care for people with severe mental disorders. J.M Caldas de Almeida, H. Killaspy. Prepared under service contract with the Impact Consortium by the European Commission. 2011.
http://ec.europa.eu/health/mental_health/docs/healthcare_mental_disorders_en.pdf

[2] Increasing access to behavioural health care through technology. The U.S. Department of Health and Human Services Health Resources and Services Administration (2013, February).
http://www.hrsa.gov/publichealth/guidelines/behavioralhealth/behavioralhealthcareaccess.pdf

 [3] Evidence based treatment for first episode of psychosis: Components of coordinated specialty care. PHD R. K. Heinssen. RAISE NIMH (2014, April 14).
http://www.nimh.nih.gov/health/topics/schizophrenia/raise/nimh-white-paper-csc-for-fep_147096.pdf

[4] OECD, Health at a Glance: Europe 2018, 2018 https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-europe-2018/more-than-one-in-six-people-in-eu-countries-have-a-mental-health-problem_health_glance_eur-2018-graph1-en

[5] OECD, Health at a Glance: Europe 2018, 2018  https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-europe-2018/estimated-direct-and-indirect-costs-related-to-mental-health-problems-across-eu-countries_health_glance_eur-2018-graph6-en